PISA-2015 Ulusal raporunda öğrenci başarısını etkileyen faktörlerden biri de “Öğretmenlerin Mesleki Gelişimleri” konusudur.
Öğretmenlerin mesleki özerklikleri, öğretmenlerin akran ağlarına katılımları ve öğretim bilgisini güçlendirme öğretmenlik mesleğinin üç temel ilkesini oluşturmaktadır. Öğretmenlerin mesleki gelişim aktivitelerine katılımını desteklemek; bu temel ilkelerden biri olan öğretim bilgisini güçlendirmenin yollarından biridir. Diğer mesleklerdeki uygulayıcılar gibi öğretmenler de kendi alanlarındaki gelişmelerden haberdar olmalıdırlar.
PISA’da okul yöneticilerinden, son üç ayda herhangi bir mesleki gelişim programına katılan tüm öğretmenler ve fen öğretmenlerinin yüzdesini bildirmeleri istenmiştir. Tüm ülkelerde aynı standardı sağlamak için mesleki gelişim programı şu şekilde tanımlanmıştır:
Mesleki gelişim programı, pedagojik uygulamaları ve öğretim becerilerini geliştirmek amacıyla tasarlanan resmi programdır. Bu program, onaylanan bir yeterliliğe dönüşebilir veya dönüşmeyebilir. Program, toplamda en az bir gün sürmeli ve eğitim öğretim üzerine odaklanmalıdır.
Elde edilen bulgular neticesinde özellikle İngilizce konuşan ABD, Birleşik Arap Emirlikleri, Avustralya, Birleşik Krallık ve Yeni Zelanda ile Singapur’da öğretmenlerin en az dörtte üçünün, PISA uygulamasının yapıldığı tarih itibariyle son üç ayda en az bir defa herhangi bir mesleki gelişim programına katıldığı belirlenmiştir. OECD ülkelerinde her iki öğretmenden en az biri; Türkiye, Norveç, Gürcistan ve Makedonya’da ise öğretmenlerin dörtte birinden daha azı son üç ayda bir mesleki bir gelişim programına katılmıştır.
Tablo. Son üç ayda mesleki gelişim programına katılan öğretmen yüzdesi
Tüm öğretmenler Fen öğretmenleri
OECD 50,9 51,5
Türkiye 24,0 20,01
Bu arada, Türkiye’deki okulların sosyo-ekonomik durumlarına göre öğretmenlerin mesleki gelişim programlarına katılım yüzdeleri de oldukça anlamlıdır. Üst çeyrekte bulunan okullardaki öğretmenlerin, alt çeyrekte bulunan tüm öğretmenlerden daha fazla oranda mesleki gelişim programlarına katıldığı görülmektedir. Üst çeyrek ve alt çeyrekteki oranlar arasındaki fark gerek tüm öğretmenler gerekse fen öğretmenleri kategorilerinde aynen tekrar etmektedir.
Bütün bunlardan sonra ülkemizdeki meslekiçi eğitim programlarının ne derece etkili/etkisiz olduğunu da gözönüne alırsak, ülkemizdeki öğretmenlerin mesleki gelişimleri konusundaki tablonun daha da kötüleşeceğini görmek ve acilen tedbir almak gerekiyor.
